GS Toby Walsh, Viện sĩ Hiệp hội Máy tính Hoa Kỳ cảnh báo cần đặc biệt chú ý đến nguy cơ lừa đảo công nghệ cao do AI tạo ra. Ông cho rằng muốn bảo vệ mình, mỗi cá nhân phải học cách xác minh thông tin và chủ động tăng mức an toàn dữ liệu.
Chia sẻ với báo chí tại tọa đàm Khoa học vì cuộc sống diễn ra ngày 3-12, tại Hà Nội, GS Toby Walsh nhận định, lừa đảo sử dụng AI đang trở thành một thách thức lớn tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Theo GS Toby Walsh, cách đơn giản nhất để tự vệ là xác minh nguồn tin. Ông khuyến nghị: khi nhận được cuộc gọi, email hoặc tin nhắn tự xưng là ngân hàng hay tổ chức tài chính, người dùng cần kiểm tra lại bằng cách gọi trực tiếp lên tổng đài, tránh phản hồi theo hướng dẫn của đối tượng lạ.
Ông cho biết ngay cả cuộc gọi video, email hay số điện thoại cũng có thể bị giả mạo bằng các công cụ AI ngày càng tinh vi. Với gia đình mình, ông áp dụng một “câu hỏi mật” chỉ người trong nhà biết, để xác thực danh tính và tránh bị lợi dụng. Đây là cách mà theo ông, mỗi gia đình Việt Nam cũng có thể áp dụng để tăng lớp bảo vệ thông tin.
Bàn rộng hơn về việc phát triển AI có trách nhiệm, GS Toby Walsh nhấn mạnh quy định phải mang tính bắt buộc. Với nguồn lợi quá lớn từ AI, ông cho rằng “chỉ có khung pháp lý nghiêm ngặt mới đảm bảo hành vi đúng đắn và cân bằng lợi ích cộng đồng với lợi ích thương mại”.
Trả lời câu hỏi về trách nhiệm khi AI mắc lỗi, ông khẳng định: “AI không phải con người, không thể chịu trách nhiệm. Chính các công ty triển khai và vận hành hệ thống AI phải chịu trách nhiệm về hậu quả”. Đây cũng là điểm mà theo ông, luật pháp các quốc gia chưa theo kịp.
Khi Việt Nam đang soạn thảo Luật AI, theo kinh nghiệm của người nhiều năm nghiên cứu về AI, GS Toby Walsh lưu ý, không phải lúc nào cũng cần luật mới vì nhiều quy định về quyền riêng tư hay cạnh tranh đã có thể áp dụng trong môi trường số. Tuy nhiên, một số rủi ro mới đang xuất hiện, như việc người dùng coi AI là “nhà trị liệu”, dẫn đến tổn thương tâm lý. Theo ông, các công ty AI cũng phải chịu trách nhiệm khi sản phẩm gây hại.
GS Toby Walsh đặc biệt nhắc đến nguy cơ trẻ em bị tác động tiêu cực bởi AI, tương tự mạng xã hội. Ông dẫn ví dụ Australia sắp áp dụng quy định tuổi sử dụng mạng xã hội, đồng thời đề xuất các quốc gia nên có biện pháp bảo vệ tương tự đối với AI.
Liên quan đến dữ liệu, “nhiên liệu” của AI, ông cảnh báo rằng nới lỏng quá mức sẽ gây hại. Việc tác phẩm của tác giả bị dùng để huấn luyện AI mà không xin phép là “ăn cắp”, và nếu không có giải pháp giống mô hình streaming âm nhạc, các tác giả sẽ mất động lực sáng tạo. GS Toby Walsh lưu ý Việt Nam phải hành động quyết liệt để bảo vệ văn hóa, ngôn ngữ và lợi ích của chính mình trong kỷ nguyên AI.
VĨNH XUÂN
