Nơi ấy đường xa nhưng dễ đi. Nơi ấy cảnh đẹp, người hiền... Nơi ấy là thôn Bắc Hoa, thuộc xã Tân Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang.

Với những ngôi nhà cổ trình tường tuổi đời hàng trăm năm; với những con người hiền lành, chịu thương chịu khó làm ra nhiều sản vật ngon nức tiếng gần xa, cùng điệu hát Sloong hao thiết tha, say đắm... đang mở ra cơ hội phát triển du lịch cho Bắc Hoa.

Thôn Bắc Hoa chủ yếu là người Nùng. Cách đây hơn 200 năm, những người dân tộc Nùng đầu tiên từ các tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn về đây lập làng. Người Nùng chọn nơi có địa thế đẹp, lưng tựa vào núi, có con suối dài, rộng được đặt tên là Khuôn Tiếu, trước mặt có đồi thấp, dưới chân có thể làm thành ruộng bậc thang.

Về những ngôi nhà trình tường đầu tiên để người Nùng sinh cơ lập nghiệp ở đây đã có tuổi đời hàng năm trăm năm trước hết là do chất đất ở đây có độ keo dính tốt. Người Nùng chọn nơi làm nhà trước hết là chọn đất có thể trình tường được. Mới đầu làm nhà còn lợp mái bằng rơm, cỏ tranh, sau này mới có ngói âm dương. Ngoài ra còn bí quyết phải chọn được loại gỗ làm khuôn trình tường mà phơi mưa nắng cũng không bị cong vênh. Như thế tường mới phẳng, bền đẹp...

Những mái ngói âm dương cổ kính của thôn Bắc Hoa.

Xây nhà rồi thì việc tiếp theo là cưới vợ. Đó là một trong ba việc lớn trong đời mà chàng trai Nùng phải lo trên bước đường trưởng thành của mình. Khi thầy bói xem tuổi của hai người có thể lấy nhau được thì kể từ đó ba năm liền chàng trai phải mang lễ sang bên nhà gái đủ hai vai thịt lợn (14kg), 12 con vịt, gà sống thiến, gạo nếp... vào các dịp tết Thanh minh, rằm tháng Bảy, 30 tết... Đến khi cưới nhà trai còn phải mang lễ sang nhà gái để làm cỗ ăn trong 3 ngày. Nhưng đó là tập tục từ xưa, còn giờ đây việc dựng vợ gả chồng, làm lễ cưới, làm cỗ đã đơn giản hơn, chỉ làm gọn trong một ngày.

Đất lành chim đậu, làng Bắc Hoa giờ đã có hơn 160 hộ với hơn 700 nhân khẩu. Người đến trước giúp người đến sau, người đến sau giúp người mới đến trở thành truyền thống chung lưng đấu cật, đôn hậu, nghĩa tình. Người Bắc Hoa kết thành một khối thống nhất, chia sẻ gánh vác việc chung, cùng nhau vươn lên bắt nhịp cuộc sống mới. Mỗi khi tiếng kẻng ở Bắc Hoa vang lên một hồi ba tiếng là họp thôn, 6 tiếng là họp thanh niên, phụ nữ, đánh liên hồi thì có chuyện bất thường. Thế nhưng từ xưa đến nay, người thôn Bắc Hoa chưa có ai vi phạm pháp luật, trong thôn chưa bao giờ xảy ra trộm cắp. Vì thế, chưa bao giờ kẻng phải gõ liên hồi.

Bắc Hoa đẹp, yên bình nhưng vẫn còn nhiều hộ nghèo. Cái nghèo ở đây ngoài nguyên nhân khách quan về giao thông khó khăn nay đã được khắc phục thì cái chính vẫn là do tập tục quán canh tác lạc hậu, nhỏ lẻ, chưa chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa, chưa đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật.

Để giải bài toán xóa nghèo bền vững, chi bộ, lãnh đạo thôn đã vận động người dân chuyển mạnh sang trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao và chăn nuôi gia súc, gia cầm thay vì chỉ trồng lúa, ngô, đậu xanh. Diện tích vải thiều ở Bắc Hoa tăng đang kể những năm gần đây. Đáng chú ý là vài thiều ở Bắc Hoa chín muộn, thu hoạch sau cùng so với các nơi khác trong huyện Lục Ngạn nên thường bán được giá cao hơn.

Bên cạnh đó, người dân thôn Bắc Hoa vẫn duy trì sản xuất những loại gạo đặc sản như gạo nếp, gạo bao thai hồng. Còn chăn nuôi gia súc gia cầm thì Bắc Hoa có hướng đi riêng, đó là chăn nuôi lợn và gà thiến bán vào dịp lễ hội xuân. Thịt lợn quay, thịt gà thiến là món ngon ưa thích của du khách mỗi khi đến Tân Sơn.

Thôn Bắc Hoa tựa lưng vào núi lại có dòng suối hiền hòa cung cấp nhiều tôm cá quanh năm. Ngắm phong cảnh sơn thủy hữu tình, thăm nhà cổ trình tường, xem dệt khăn, áo chàm thủ công, thưởng thức món ngon đặc sản hẳn là sức hấp dẫn với nhiều du khách. Vậy mà Bắc Hoa vẫn giống như "cô gái đẹp ngủ quên trong rừng" ít được du khách biết tới. Trong khi đó, chỉ cách vài cây số, vào dịp tháng Giêng chợ phiên Tân Sơn và hội hát Sloong hao của đồng bào dân tộc Nùng lại thu hút đông đảo khách thập phương.

Những mái ngói âm dương cổ kính của thôn Bắc Hoa. Ảnh sưu tầm

Nhận thấy rõ những lợi thế phát triển du lịch, được sự vận động, bà con trong thôn đã trồng thêm cây đào, cây mận ở những nơi đất trống, đồi trọc và ven đường. Đây cũng là cách thu hút du khách về Bắc Hoa.

Song về lâu dài, huyện Lục Ngạn đã xây dựng đề án phát triển du lịch Tân Sơn nói chung và Bắc Hoa nói riêng. Với Bắc Hoa là sản phẩm du lịch cộng đồng. Từ đề án này, hy vọng sẽ có nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia vào phát triển du lịch, tạo hướng đi mới cho phát triển kinh tế - xã hội của Tân Sơn, Bắc Hoa.

Xuân này gặp lại, mong sao du lịch của Bắc Hoa sẽ đơm hoa, kết trái.

Mạnh Thắng