Theo tính toán, trồng lúa giảm phát thải nông dân có thể lãi thêm 18 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống. Ngoài ra, còn chờ thu tiền từ bán tín chỉ carbon.

Trong bối cảnh mới hiện nay với những biến động của thị trường thế giới, biến chuyển của thị hiếu người tiêu dùng và tác động của biến đổi khí hậu, ngành lúa gạo Việt Nam đang có sự chuyển mình mạnh mẽ trong sản xuất và chuỗi giá trị lúa gạo.

Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng Sông Cửu Long đến 2030" đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Mục tiêu chung của đề án là tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính.

Đặc biệt, tiếp cận tài chính trở thành một yếu tố then chốt giúp nông dân và doanh nghiệp trong chuỗi giá trị lúa gạo có thể đầu tư vào công nghệ mới, cải tiến quy trình sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế. 

Trong thời gian qua, Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) đã xây dựng 7 mô hình thí điểm lúa giảm phát thải tại 5 tỉnh: Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Đồng Tháp và TP Cần Thơ. Đây là những địa phương đại diện cho 3 tiểu vùng sinh thái (thượng, giữa, hạ) và các vùng đất khác nhau (phèn, mặn phèn, phù sa ngọt…) của ĐBSCL.

Sau khi thu hoạch lúa ở những mô hình thí điểm, năng suất lúa tăng, diện tích ngày càng được mở rộng mà không cần kêu gọi bà con. Việc áp dụng kỹ thuật sạ hàng và sạ cụm kết hợp vùi phân đã giảm 30-50% lượng giống sử dụng, tương đương từ 30-80 kg/ha.

Cách làm này giúp tiết kiệm chi phí từ 0,6-1,6 triệu đồng/ha, đồng thời giảm sự cạnh tranh dinh dưỡng và tăng năng suất. Mức sử dụng phân bón đạm cũng giảm từ 30-70 kg/ha, tương đương với tiết kiệm từ 0,7-1,6 triệu đồng/ha.

Trong khi đó, năng suất lý thuyết từ các mô hình cho thấy có sự tăng trưởng đáng kể. Ở Cần Thơ và Sóc Trăng, các mô hình sử dụng giống OM5451, ST25 cho năng suất cao hơn lần lượt 3,9-7,5% và 8,9-13,7% so với mô hình truyền thống. Hiệu quả kinh tế của các mô hình này rất tích cực, lợi nhuận ròng tăng thêm từ 13-18 triệu đồng/ha trong vụ hè thu và vụ thu đông tăng 1-6 triệu đồng/ha.

Với việc trồng lúa giảm phát thải, người nông dân còn có thêm nguồn thu nhập từ việc bán tín chỉ carbon. Ngân hàng Thế giới cũng cam kết mua 10 USD/tín chỉ carbon (1 tấn carbon bằng 1 tín chỉ carbon). Theo đó, trồng 1 triệu héc-ta lúa, người nông dân sẽ thu về khoảng 100 triệu USD mỗi năm từ bán tín chỉ carbon.

Về kết quả giảm phát thải khí nhà kính, tại Sóc Trăng, kết quả cho thấy, mô hình thí điểm có lượng khí phát thải là 9,5 tấn CO2e/ha/vụ. Trong khi đó, ngoài mô hình lượng phát thải lên tới 13,5 tấn CO2e/ha/vụ. Như vậy, chênh lệch lượng khí phát thải trong và ngoài mô hình gần 4 tấn CO2e/ha/vụ.

Tại Trà Vinh, trung bình 2 mô hình thí điểm áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải có lượng khí phát thải khoảng 7,6 tấn CO2e/ha/vụ. Trong khi ngoài mô hình trên 13 tấn CO2e/ha/vụ. Lượng chênh lệch phát thải khoảng 5,4 tấn CO2e/ha/vụ.

Tại Hội thảo liên kết chuỗi giá trị lúa gạo góp phần thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030, ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, cho biết việc trồng lúa phát thải thấp không nhằm mục đích tính toán để bán tín chỉ carbon. Mục đích của Đề án 1 triệu ha lúa nhằm sắp xếp lại sản xuất, nâng cao năng lực HTX, xây dựng đồng ruộng, phát triển hạ tầng… Với kim chỉ nam của đề án hướng tới thịnh vượng của người trồng lúa, tức là giúp nông dân trồng lúa có cuộc sống tốt hơn.