Sản xuất, kinh doanh xe điện và hạ tầng trạm sạc đòi hỏi vốn lớn, thời gian cho vay dài, trong khi thị trường lại rất cạnh tranh, nhiều rủi ro, nên các ngân hàng thay vì đầu tư cho các dự án sản xuất xe điện, hạ tầng trạm sạc, lại đang mạnh tay cho vay ưu đãi với tiêu dùng ô tô điện.

Ô tô điện đang nổi lên như một xu thế toàn cầu không thể đảo ngược, với ba khu vực dẫn đầu là Trung Quốc, Châu Âu và Mỹ. Việt Nam cũng không đứng ngoài cuộc cách mạng xanh này.

Hiện nay, Bộ Giao thông Vận tải đang có những nỗ lực để thúc đẩy phát triển xe điện nhằm giảm thiểu tác động xấu lên môi trường. Những chính sách mới được đề xuất không chỉ mở ra cơ hội lớn cho ngành giao thông xanh mà còn hứa hẹn thay đổi diện mạo giao thông Việt Nam.

Thế nhưng, việc triển khai giao thông xanh vẫn gặp phải nhiều thách thức. Các chuyên gia tại Hội thảo “Giảm phát thải ngành ô tô: Nhiều lối đi – Một đích đến” đã chỉ ra khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn vốn, cần phải có khối lượng tín dụng lên đến hàng trăm triệu USD, thậm chí hàng tỷ USD với lãi vay thấp và kỳ hạn vay dài cho một lần đầu tư.

Bộ phận Nghiên cứu toàn cầu HSBC ước tính, chỉ riêng việc lắp đặt đủ hạ tầng sạc xe điện và công suất phát điện tái tạo đủ cho lượng xe điện mới theo dự báo, cần khoảng 12,3 tỷ USD đầu tư trong giai đoạn 2024 - 2040.

Do đó, các ngân hàng thay vì đầu tư cho các dự án sản xuất xe điện, hạ tầng trạm sạc, lại đang mạnh tay cho vay ưu đãi với tiêu dùng ô tô điện. 

Chuyên gia kinh tế, tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa nhận định, điều này cũng dễ hiểu, bởi sản xuất, kinh doanh xe điện và hạ tầng trạm sạc đòi hỏi nguồn vốn lớn, thời gian cho vay dài. 

Thực tế, hệ thống ngân hàng Việt Nam có sự phân hóa lớn với các ngân hàng nhỏ cạnh tranh nhau khốc liệt và dựa trên nền tảng cho vay bất động sản hoặc thế chấp bằng tài sản là bất động sản. 

Điều này đã đẩy mặt bằng lãi suất lên cao mà các ngành công nghiệp khác, đặc biệt là công nghiệp cơ khí chế tạo hiện nay không thể phát triển được cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, trong đó có cả công nghệ phát triển ô tô điện và các hạng mục khác có liên quan đến giảm phát thải khí nhà kính.

Một số chuyên gia kiến nghị, cần hình thành quỹ “tài chính xanh” là một giải pháp cần tính tới để giúp doanh nghiệp đầu tư xe xanh có thể tiếp cận tín dụng.

Ngoài chính sách hỗ trợ về tín dụng, cần có thêm nhiều chính sách về thuế, phí để thu hút, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia sản xuất xe điện. Cụ thể, giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT, phí cầu đường, hỗ trợ cơ sở hạ tầng cho các trạm sạc điện để đảm bảo doanh nghiệp có thể phát triển trạm sạc ở nhiều nơi với địa điểm thuận tiện cùng chi phí thấp nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp ô tô điện giảm thiểu được chi phí trạm sạc, duy tu, bảo trì sửa chữa pin, đào tạo nhân lực…

TS. Lê Xuân Nghĩa kiến nghị, sử dụng ô tô giảm phát thải khí nhà kính có tác dụng làm sạch môi trường, giảm cả khói bụi carbon và tiếng ồn song chi phí đầu tư lớn. Vì vậy, ngoài nỗ lực của doanh nghiệp, trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt, cần có chính sách hỗ trợ của Chính phủ với một chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô và ngành cơ khí chế tạo lưỡng dụng cho cả kinh tế tiêu dùng và quốc phòng.

Liên quan đến thuế và lệ phí, hiện Bộ GTVT đã phối hợp Bộ Tài Chính có nhiều chính sách hỗ trợ xe điện về phí và lệ phí trước bạ về đầu tư công nghệ cao, sản xuất pin và trạm sạc pin…