Hệ thống Tòa án, Viện Kiểm sát và thi hành án tiếp tục đổi mới toàn diện về tổ chức, phương thức hoạt động và chất lượng chuyên môn trong bối cảnh cải cách tư pháp và hội nhập ngày càng sâu rộng, góp phần củng cố niềm tin xã hội và bảo đảm thượng tôn pháp luật.

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 9/12, Quốc hội họp phiên toàn thể tại Hội trường, nghe Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày Báo cáo công tác năm 2025 của ngành Tòa án nhân dân; cùng với đó là Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, các báo cáo công tác của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp. Các nội dung trình bày cho thấy bức tranh rõ nét về sự vận hành và chuyển đổi của hệ thống tư pháp trong giai đoạn cải cách mạnh mẽ cả về thể chế lẫn tổ chức bộ máy.

Theo Báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, năm 2025 ngành Tòa án thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện khối lượng vụ việc tiếp tục gia tăng, tính chất ngày càng phức tạp, trong khi yêu cầu về tiến độ, chất lượng xét xử theo nghị quyết của Quốc hội ngày càng cao. Đặc biệt, từ ngày 1/7/2025, ngành Tòa án chính thức chuyển từ mô hình tổ chức 4 cấp sang mô hình 3 cấp, đồng thời hình thành các Tòa án nhân dân khu vực - một bước cải cách lớn nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động.

Việc tổ chức lại hệ thống Tòa án được triển khai trong bối cảnh lượng án tăng nhanh, đặt ra áp lực lớn về nhân sự, cơ sở vật chất, phương thức điều hành và phối hợp liên ngành. Tuy vậy, ngành Tòa án vẫn bảo đảm hoạt động xét xử thông suốt, không để xảy ra gián đoạn và hoàn thành các chỉ tiêu Quốc hội giao.

Trong năm 2025, các Tòa án đã thụ lý 683.341 vụ việc, giải quyết 618.341 vụ, đạt tỷ lệ 90,49%, tăng so với năm trước. Tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan chỉ chiếm 0,69%, tiếp tục duy trì ở mức thấp và thấp hơn đáng kể so với yêu cầu của Quốc hội. Chánh án Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh, kết quả này phản ánh xu hướng nâng cao bền vững chất lượng xét xử của ngành Tòa án trong nhiều năm gần đây.

Trong lĩnh vực hình sự, các Tòa án đã giải quyết 98,63% số vụ và 97,38% số bị cáo, vượt xa chỉ tiêu Quốc hội giao. Đáng chú ý, toàn ngành không phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội. Việc xét xử các vụ án tham nhũng, tiêu cực, đặc biệt là những vụ việc nghiêm trọng thuộc diện theo dõi của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, được thực hiện nghiêm minh, kịp thời, gắn với yêu cầu thu hồi tài sản do phạm tội mà có.

Đối với các lĩnh vực dân sự và hành chính, tỷ lệ giải quyết án đạt 88,64%, vượt chỉ tiêu đề ra. Công tác hòa giải, đối thoại tiếp tục được đẩy mạnh, góp phần giảm áp lực xét xử và tăng sự đồng thuận trong xã hội.

Đáng chú ý, án hành chính - lĩnh vực nhiều năm được xem là khâu khó ghi nhận bước tiến rõ rệt. Tỷ lệ giải quyết đạt 81,99%, tăng hơn 5% so với năm trước và vượt xa chỉ tiêu Quốc hội giao. Công tác đối thoại giữa người dân và cơ quan hành chính được chú trọng, tình trạng án quá hạn do nguyên nhân chủ quan cơ bản được khắc phục.

Công tác giám đốc thẩm, tái thẩm tiếp tục được tăng cường. Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án nhân dân cấp cao giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đạt tỷ lệ trên 64%, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao. Chất lượng lập luận pháp lý trong các quyết định được nâng cao, bảo đảm đúng quy định pháp luật và tính thuyết phục.

Song song với cải cách tổ chức và nâng cao chất lượng chuyên môn, ngành Tòa án coi chuyển đổi số là một trụ cột quan trọng của cải cách tư pháp. Trong năm 2025, các Tòa án đã tổ chức hơn 16.000 phiên tòa trực tuyến, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, giảm chi phí xã hội và nâng cao tính công khai, minh bạch.

Gần 1,8 triệu bản án, quyết định đã được công bố trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao, thu hút hàng trăm triệu lượt truy cập. Việc công khai rộng rãi bản án không chỉ góp phần minh bạch hóa hoạt động tư pháp, mà còn tạo nguồn dữ liệu pháp lý quan trọng phục vụ nghiên cứu, giảng dạy và áp dụng pháp luật.

Bên cạnh những kết quả tích cực, Báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra một số tồn tại như vẫn còn bản án bị hủy, sửa do lỗi chủ quan; cơ sở vật chất của một số Tòa án khu vực chưa đáp ứng yêu cầu; một bộ phận cán bộ, công chức vi phạm kỷ luật; một số dự án đầu tư chậm tiến độ do phải điều chỉnh phù hợp mô hình tổ chức mới.

Báo cáo công tác năm 2025 của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho thấy ngành Kiểm sát tiếp tục nâng cao trách nhiệm công tố, tăng cường kiểm sát ngay từ giai đoạn tiếp nhận, xử lý tin báo tội phạm. Toàn ngành đã giải quyết 100% tin báo về tội phạm; không có trường hợp truy tố mà Tòa án tuyên không phạm tội, góp phần hạn chế oan sai và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Công tác kiểm sát xét xử hình sự, dân sự, hành chính đều đạt và vượt chỉ tiêu. Tỷ lệ kháng nghị được Tòa án chấp nhận ở mức cao cho thấy chất lượng công tác kiểm sát tư pháp tiếp tục được nâng lên.

Trong lĩnh vực thi hành án, Bộ Tư pháp cho biết các cơ quan thi hành án dân sự hoàn thành vượt chỉ tiêu cả về việc và tiền. Riêng các vụ án kinh tế, tham nhũng, giá trị tài sản thu hồi đạt trên 27.400 tỷ đồng, tăng đáng kể so với năm trước, góp phần quan trọng vào công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội đánh giá cao những kết quả đạt được của các cơ quan tư pháp trong năm 2025, đồng thời kiến nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, kịp thời xử lý các quy định còn chồng chéo, thiếu thống nhất. Việc sớm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành các đạo luật mới được thông qua được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.

Ủy ban cũng đề nghị tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và nguồn lực cho các Tòa án, đặc biệt là Tòa án nhân dân khu vực - thiết chế nòng cốt trong mô hình tư pháp 3 cấp.

Đây được xem là điều kiện quan trọng để hệ thống tư pháp tiếp tục vận hành hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách và hội nhập, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền hiện đại, minh bạch và vì người dân, doanh nghiệp.

Nguyễn Sang