“Mong muốn em bé chào đời vào ngày giờ đẹp, sợ đau khi sinh thường, quan niệm sinh mổ sẽ an toàn cả mẹ và bé... là những nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh mổ càng tăng và dự báo sẽ tăng nhanh và tiềm ẩn nhiều rủi ro”.
Đó là thông tin được BS-CK2 Phạm Thanh Hải, Phó giám đốc Bệnh viện Từ Dũ chia sẻ tại Hội thảo khoa học chuyên đề sản khoa - nhi khoa năm 2025 với chủ đề: "Chăm sóc mẹ và bé: Đổi mới thực hành, nâng chuẩn chất lượng", vừa diễn ra tại TPHCM.
Theo BS-CK2 Phạm Thanh Hải, hiện mổ lấy thai là phẫu thuật phổ biến nhất trong lĩnh vực sản phụ khoa trên thế giới và tỷ lệ này vẫn tiếp tục tăng theo thời gian. Tại Bệnh viện Từ Dũ, tỷ lệ này chiếm khoảng 40% trong tổng số ca sinh. Mổ lấy thai (còn gọi là mổ bắt con, sinh mổ) là một thủ thuật phẫu thuật được thực hiện để đưa em bé ra khỏi bụng mẹ qua một đường rạch ở bụng và tử cung. Đây là một thủ thuật phổ biến giúp đảm bảo an toàn cho mẹ và bé khi sinh thường không an toàn hoặc không thể thực hiện.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), mổ lấy thai nên được thực hiện trong các trường hợp như: thai nhi quá to, ngôi thai bất thường (ngôi mông, ngôi ngang…); mẹ có bệnh lý như tiền sản giật, nhau tiền đạo, vỡ tử cung…; chuyển dạ kéo dài, không tiến triển; suy thai cấp (giảm nhịp tim thai nghiêm trọng) và đặc biệt không lựa chọn sinh mổ nếu không có chỉ định y khoa, vì có thể làm tăng nguy cơ biến chứng.
Theo ThS-BS Lê Xuân Đức, Giám đốc y khoa Bệnh viện Thuận Mỹ TDM, những năm gần đây, tỷ lệ mổ lấy thai tại Việt Nam và toàn cầu có xu hướng tăng dần theo các năm. Tỷ lệ này tại nước ta đã tăng từ khoảng 15% năm 2005 lên 27-30% vào năm 2022.
Nguyên nhân xuất phát từ một số yếu tố chính: mong muốn "chọn ngày giờ đẹp" của gia đình và sản phụ, tâm lý sợ đau khi sinh thường, quan niệm rằng mổ lấy thai sẽ an toàn hơn cho cả mẹ và bé. Bên cạnh đó, một phần do sản phụ đã mổ lấy thai ở lần sinh trước thì các lần sinh sau cũng có khả năng cao phải can thiệp bằng phẫu thuật.
Còn theo bác sĩ Bạch Văn Cam - cố vấn cao cấp hồi sức cấp cứu Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM), bệnh viện từng tiếp nhận một số trường hợp trẻ sơ sinh bị suy hô hấp do mổ lấy thai quá sớm. Mổ lấy thai đang trở thành "trào lưu" khi ngày càng nhiều gia đình lựa chọn mà chưa đánh giá hết những rủi ro đối với trẻ sơ sinh nếu can thiệp không đúng chỉ định.
"Việc mổ trước 39 tuần làm tăng nguy cơ suy hô hấp ở trẻ, đặc biệt nếu sinh quá sớm trước 36 tuần, nguy cơ này càng cao do phổi chưa phát triển hoàn chỉnh. Sinh thường qua ngã âm đạo vẫn là phương pháp tốt nhất khi không có chỉ định bắt buộc phải mổ", bác sĩ Bạch Văn Cam khuyến cáo.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), tỷ lệ mổ lấy thai nên duy trì ở mức dưới 15% tổng số ca sinh và mổ lấy thai không nên được thực hiện theo yêu cầu nếu không có lý do y khoa rõ ràng. Việc thai phụ sinh mổ hay sinh thường không phải là quyết định từ phía thai phụ mà phải từ phía bác sĩ sản khoa sau khi cân nhắc các yếu tố nguy cơ để đưa ra hướng thực hiện nhằm đảm bảo quá trình sinh được an toàn.
THÀNH AN
