Dữ liệu mới từ Sáng kiến mục tiêu dựa trên cơ sở khoa học (Science Based Targets initiative- SBTi) cho thấy, số lượng doanh nghiệp đặt mục tiêu cắt giảm khí thải dựa trên cơ sở khoa học ngắn hạn và dài hạn (net-zero) đã tăng 227% từ cuối năm 2023 đến quý 2-2025.
Dù “chuyển đổi xanh” đã xuất hiện hơn một thập niên, nhưng tốc độ các doanh nghiệp đăng ký cam kết và chuẩn hóa lộ trình đang tăng nhanh chưa từng có trong gần 2 năm gần đây. SBTi là công ty đăng ký tại Anh và xứ Wales, chuyên thúc đẩy các công ty đặt ra các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính dựa trên cơ sở khoa học.
Dữ liệu mới nhất từ SBTi cho thấy, số doanh nghiệp đặt mục tiêu ngắn hạn tăng gần gấp đôi (tăng 97%) từ cuối năm 2023 đến hết quý 2-2025, còn nhóm doanh nghiệp đặt đồng thời mục tiêu ngắn hạn và net-zero tăng 227% trong cùng kỳ. Động lực tăng trưởng mạnh mẽ đến từ châu Á: số công ty được thẩm định có khả năng chuyển đổi xanh tại khu vực này tăng 134%, trong đó Trung Quốc dẫn đầu về tốc độ, tăng 228%. Xét theo lĩnh vực, ngành công nghiệp dẫn đầu về mức độ đăng ký chuyển đổi xanh, chiếm gần 1/3 tổng số công ty có mục tiêu, trong đó chủ yếu là lĩnh vực sản xuất hàng tiêu dùng như ô tô, hàng gia dụng, hàng dệt may và vật liệu.
Nhìn ở quy mô tuyệt đối, SBTi ghi nhận hơn 11.000 doanh nghiệp đã đặt mục tiêu hoặc cam kết thiết lập mục tiêu, trong đó hơn 8.700 công ty đã được thẩm định mục tiêu và khoảng 2.000 doanh nghiệp có mục tiêu net-zero. Những con số này vừa phản ánh tín hiệu tích cực, vừa cho thấy việc công nhận mục tiêu theo chuẩn thống nhất đang trở thành “giấy thông hành” với nhà đầu tư, ngân hàng và khách hàng chuỗi cung ứng.
Ở chiều minh bạch dữ liệu, Mạng lưới công bố tác động môi trường lớn nhất (CDP, tổ chức phi lợi nhuận quốc tế) cho biết, hơn 22.700 doanh nghiệp được chấm điểm trong năm 2024 - mức kỷ lục mới; riêng số lượng doanh nghiệp công bố qua CDP tăng khoảng 8% so với năm trước. Đà tăng không chỉ đến từ khí hậu mà còn lan sang nước và rừng, nhờ bộ câu hỏi hợp nhất giúp doanh nghiệp báo cáo đa chủ đề. Với cam kết bảo vệ toàn hệ sinh thái, chiến dịch Race to Zero do Liên hợp quốc chủ trì ghi nhận hơn 9.000 doanh nghiệp tham gia cùng với các thành phố, tổ chức giáo dục và định chế tài chính. Dù tiêu chuẩn và cách tính của từng sáng kiến khác nhau, xu hướng chung là cùng bước vào “đường đua” giảm một nửa phát thải đến năm 2030 và đạt trung hòa vào giữa thế kỷ.
Lý giải về tốc độ tăng nhanh này, các chuyên gia môi trường cho rằng có 3 nguyên nhân: Thứ nhất, do áp lực chính sách: các quy định chặt chẽ về khí thải ở Liên minh châu Âu (EU), Anh, Mỹ, Nhật… và yêu cầu của nhà đầu tư khiến việc công bố và đặt mục tiêu trở thành “điều kiện cần” để tiếp cận vốn. Thứ hai, động lực chuỗi cung ứng: các tập đoàn đầu chuỗi dùng CDP và SBTi để “kéo” nhà cung ứng vào quỹ đạo khử carbon. Thứ ba, động cơ kinh doanh: chi phí năng lượng biến động, rủi ro khí hậu với tài sản cũng như cơ hội tiết kiệm và đổi mới công nghệ thúc đẩy doanh nghiệp hành động sớm. Ông David Kennedy, Giám đốc điều hành của SBTi nhận định, các công ty giờ đây tin tưởng mạnh mẽ vào năng lực của mình trong quá trình chuyển đổi xanh. Xây dựng hành động vì khí hậu được đưa vào chiến lược kinh doanh giúp duy trì khả năng cạnh tranh hiện tại và trong tương lai, đồng thời cho phép các công ty tận dụng các cơ hội trong nền kinh tế carbon thấp.
Tuy vậy, khoảng cách thực thi vẫn hiện hữu: tỷ lệ doanh nghiệp đạt điểm A về môi trường còn nhỏ. Điều này cho thấy làn sóng đăng ký là tín hiệu tích cực, nhưng tốc độ chuyển mục tiêu thành giảm phát thải thực chất mới là thước đo cuối cùng.
KHÁNH MINH
