Một “kẻ thù” ít được mong đợi nhất nhưng lại là đối thủ mạnh mẽ hơn tất cả vừa giáng đòn nặng khiến Elon Musk bất lực nhìn vệ tinh Starlink “rụng như sung”.

Elon Musk có nhiều “kẻ thù” công khai – từ truyền thông, những người cấp tiến theo phong trào “woke”, cho đến cả người từng là đồng minh Donald Trump. Nhưng kẻ thù lớn nhất và không ngờ tới lại chính là Mặt Trời.

Mạng lưới vệ tinh Starlink của SpaceX đang rơi khỏi quỹ đạo nhanh chóng do bão địa từ. Ảnh: timesnownews

Theo báo cáo của Futurism, mạng lưới vệ tinh Starlink của SpaceX đang rơi khỏi quỹ đạo nhanh chóng do hiện tượng thời tiết không gian gây ra bởi hoạt động của Mặt Trời.

Các nhà khoa học gọi hiện tượng này là bão địa từ (geomagnetic storms). Bão địa từ xảy ra khi Mặt Trời phóng ra những luồng năng lượng cực mạnh hay những vụ bùng phát bức xạ mãnh liệt phun trào nhật hoa (CME) xuất phát từ vết đen Mặt trời - những khu vực tối hơn và nhiệt giảm hơn trên bề mặt Mặt trời. Các vụ bùng phát này có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.

Vì các vệ tinh Starlink hoạt động ở quỹ đạo thấp gần Trái Đất, chúng đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cơn bão này. Theo The Independent, các cơn bão có thể làm tăng lực kéo khí quyển, khiến vệ tinh nóng lên và rơi xuống sớm hơn dự kiến.

Hiện tại, Mặt Trời đang ở đỉnh điểm của chu kỳ hoạt động kéo dài 11 năm được gọi là cực đại mặt trời (solar maximum), thời điểm các hiện tượng thời tiết không gian xảy ra với tần suất và cường độ cao hơn bình thường. Vì vậy, ngày càng nhiều vệ tinh đang quay bị rơi trở lại khí quyển Trái Đất.

Cơn ác mộng không gian đối với dự án Starlink

Các cơn bão Mặt Trời đang trở thành mối đe dọa lớn đối với dự án Starlink đầy tham vọng của Elon Musk.

Sáu năm trước, SpaceX chỉ có dưới 2.000 vệ tinh trên quỹ đạo. Giờ đây, con số đó đã vượt quá 7.000 – biến Starlink thành mạng lưới vệ tinh lớn nhất từng được điều hành bởi một cá nhân.

Theo The Atlantic, đây là lần đầu tiên một cá nhân kiểm soát số lượng vệ tinh lớn như vậy kể từ những năm 1950, khi kỹ sư người Liên Xô Sergei Korolev là người đi đầu trong việc phóng các vệ tinh đầu tiên như Sputnik.

Mỗi vệ tinh Starlink trông rất ngoạn mục sau khi phóng, nhưng chỉ tồn tại được năm năm trên quỹ đạo. Ảnh: Getty Images

Dù công nghệ dự báo bão Mặt Trời đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, các nhà khoa học cảnh báo rằng vẫn có giới hạn trong việc bảo vệ vệ tinh khỏi những cơn bão cực mạnh. Theo giáo sư Piyush Mehta – chuyên ngành kỹ thuật hàng không vũ trụ tại Mỹ – viết trên The Conversation vào năm 2022, khả năng dự báo bão Mặt Trời đã được cải thiện đáng kể trong vài năm qua, nhưng “vẫn chỉ có thể che chắn đến một mức độ nhất định trước một cơn bão địa từ mạnh”.

Theo The Week, Mặt Trời là điều kiện thiết yếu cho sự sống trên Trái Đất, nhưng những “cơn giận thất thường” của nó lại khiến việc duy trì vệ tinh hoạt động ổn định trở nên cực kỳ khó khăn.

Trong lịch sử, sự kiện Carrington (1859) được biết đến là siêu bão Mặt Trời mạnh nhất được ghi nhận, với năng lượng tương đương 10 tỷ quả bom hạt nhân. Nó gây ra hiện tượng cực quang có thể nhìn thấy ở vùng nhiệt đới, làm hệ thống điện báo toàn cầu bị tê liệt.

Không chỉ lưới điện bị ảnh hưởng, mà các tuyến đường sắt và đường ống cũng bị tê liệt, gây gián đoạn lớn trong hoạt động giao thông và khiến giá nhiên liệu tăng vọt.

Các vệ tinh trên quỹ đạo thấp (như vệ tinh GPS, viễn thông, và thời tiết) có thể bị hỏng do các hạt năng lượng cao từ bão Mặt Trời. Điều này sẽ làm gián đoạn hệ thống định vị GPS, thông tin liên lạc qua điện thoại và internet, và dự báo thời tiết

Siêu bão Mặt Trời có thể gây ra những thiệt hại kinh tế lớn. Theo ước tính của Lloyd’s of London, một sự kiện tương tự Carrington có thể gây thiệt hại kinh tế từ 0,5 đến 2,6 nghìn tỷ USD toàn cầu, chủ yếu do mất điện, hư hỏng vệ tinh, và gián đoạn thương mại.

Theo The Economic Times, NASA Science